Sufiyye, sa.15, ss.169-192, 2023 (Hakemli Dergi)
Bu makale; zühd döneminin önemli simalarından Riyâh b. Amr el-Kaysî’nin hayatını, zühd
anlayışını, hakkındaki iddiaları ve Râbia el-Adeviyye ile olan ilişkilerini ele almaktadır. Zühd
döneminde yaşayan zâhidlerin hayat tarzları ve fikirleri, tasavvufî düşüncenin temelini oluşturmuştur. Ancak bazı zâhidler, eleştirilere de maruz kalmıştır. Eleştirilen zâhidlerin biri hicrî
II. asırda Basra’da yaşayan Riyâh b. Amr el-Kaysî’dir. Riyâh, Ebû Dâvûd-es-Sicistânî ve Ebü’lHüseyin el-Malatî tarafından zındıklıkla itham edilmiştir. Malatî’ye göre Riyâh, Allah sevgisiyle
hüllet makamına erdiğinden şeriat emirleriyle mükellef olmadığını ileri sürmüştür. Ayrıca son
dönem araştırmacıları, Riyâh’ın Râbia el-Adeviyye ile evli olabileceğini öne sürmüşlerdir. Bu
çalışmanın amacı Riyâh b. Amr el-Kaysî’nin zühd anlayışını, hakkındaki ithamları, Râbia el-Adeviyye ile olan ilişkilerini ayrıntılı bir şekilde incelemektir. Çalışmada önce Riyâh’ın hayatı,
bulunduğu zühd ortamı ve zühd anlayışı ortaya konmuş, ardından bu bilgiler ışığında hakkındaki
iddialar incelenmiştir. Araştırma neticesinde Riyâh’ın dinî inançlardan uzak bir yaşamının olmadığı, aksine katı bir zühd hayatı sürdüğü, bu nedenle zındıklıkla itham edildiği ve Adana’daki
Yakapınar’da (Misis) şehit düştüğünün rivayet edildiği anlaşılmıştır.
This article delves into the life of Riyāh ibn Amr al-Kaysī who was a notable figure of the
ascetic period, exploring his biography, ascetic philosophy, the allegations surrounding him,
and his relationships with Rābia al-Adawiyya. The lifestyles and ideas of the ascetics living during the ascetic period have formed the foundation of sufi thought. However, some ascetics
have also been subject to criticism. One such criticized ascetic is Riyāh ibn Amr al-Kaysī, who
lived in Basra during the 2nd century AH (Hijri). Riyāh faced accusations of heresy from both
Abū Dāvūd al-Sicistānī and Abū al-Huseyn al-Malatī. According to Malatī, Riyāh contended
that, having reached the state of divine intimacy through love for Allah, he was not bound by
the legal obligations of Sharia. Additionally, recent researchers have posited the possibility that
Riyāh might have been married to Rābia al-Adawiyya. The aim of this study is to thoroughly
examine the ascetic philosophy of Riyāh ibn Amr al-Kaysī, the accusations against him, and his
relationship with Rābia al-Adawiyya. The study begins by presenting information about Riyāh’s
life, the ascetic environment in which he lived, and his ascetic philosophy. Subsequently, the
accusations against him are scrutinized in light of these details. The research findings indicate
that Riyāh did not lead a life distant from religious beliefs; on the contrary, he adhered to a
rigorous ascetic lifestyle. Consequently, he faced accusations of heresy, and it is narrated that
he attained martyrdom in Yakapınar, Adana