Hüseyin Cöntürk’ün eleştirmen kişiliğinin “Divan Şiiri Üstüne Denemeleri” kitabına yansımaları


ilter g.

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.Ö12, ss.410-422, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Türk Edebiyatı’nın nesnel bir eleştirel düzlemde yeniden ele alınmasını ve bir bütünleştirme anlayışı içerisinde kurallaştırılmasının yolunu açan Cöntürk, öznel eleştiriye karşı nesnel eleştiriyi savunan İngiliz-Amerika Yeni Eleştiri okulunun eleştiri yöntemini kendi yöntemleriyle edebiyatımıza harmanlayarak Türk eleştiri anlayışına yeni bir soluk getirmiştir. Ancak bugün Cöntürk’ün adına edebiyat eleştirisi alanında sıkça rastlanmamasının nedeni Türk Edebiyatı’ndaki öznel eleştiri anlayışının çoğu otoritelerce kabul edilmesi, nesnel eleştirinin mümkün olmadığı tezinin savunulması ve iyi eser anlayışında şair ya da içinde bulunulan dönemin etkisinin göz ardı edilemeyeceği kanısının çoğu kesimlerce kabul edilmiş olmasıdır. Ölümünden sonra edebiyat yazıları Ege Berensel tarafından derlenerek 2 cilt halinde “Hüseyin Cöntürk: “Çağının Eleştirisi” adıyla 2006 yılında, Divan Edebiyatı çalışmaları Haluk Aker tarafından “ Divan Şiiri Üstüne Denemeler” adıyla 2013 yılında ve yine eleştiri ve eleştiri kuramı ile ilgili yazıları ise Eren Barış tarafından “Eleştirmenin Arzusu Hüseyin Cöntürk’ten Haluk Aker’e Mektuplar” adıyla 2015 yılında yayımlanmıştır. Bu makalede Hüseyin Cöntürk’ün gerek ismiyle gerekse şair veya dönemin eserler üzerindeki etkisiyle çoğu eleştiriye konu olan Divan Edebiyatı’na Yeni Eleştiri çerçevesini yani metinsel eleştiri yaklaşımını ve bu yaklaşımıyla diğer eleştirmenlerden farkı ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Cöntürk, who paved the way for Turkish Literature to be reconsidered on an objective critical plane and to be regulated within an understanding of integration,brings a new breath to the understanding of Turkish criticism by blending the criticism method of the Anglo-American New Criticism School, which advocates objective criticism against subjective criticism, into our literature with its own methods; However, the reason why Cöntürk's name is not frequently encountered in the field of literary criticism today is that the subjective criticism understanding in Turkish literature is accepted by most authorities, the thesis that objective criticism is not possible is defended, and the opinion that the influence of the poet or the current period cannot be ignored in the understanding of good work has not been accepted by most circles. As a matter of fact, nearly four thousand five hundred books, including his works on criticism, were donated to the Bilkent University Library by his family after his death. After his death, his literary writings were compiled by Ege Berensel and published in 2 volumes under the title "Hüseyin Cöntürk: "the critisizm of age" in 2006, Divan Literature studies were published by Haluk Aker in 2013 under the name of "Essays on Divan Poetry" and his writings on criticism and criticism theory were published by Eren Barış in 2015 under the name "“The Critic's Desire Letters from Hüseyin Contürk to Haluk Aker”. In this article, it will be tried to reveal the framework of New Criticism of Divan Literature, that is, the textual criticism approach and the difference from other critics with this approach, which is the subject of most criticisms both by the name of Hüseyin Cöntürk and by the influence of the poet or the works of the period.