Tasavvufî eserlerde kuş sembolü ve kuş dili tabiri derin sırlı manalara işaret etmek için sıklıkla kullanılmıştır. Ferîdüddîn Attâr’ın (ö. 618/1221) yazdığı Mantıku’t-Tayr (Kuş Dili) adlı kitapta tasavvufî sembolizmin görkemli örnekleri sunulmuştur. Eserde semboller aracılığı ile insanın Rabbine doğru olan manevi yolculuğu ve bu süreçte tecrübe ettiği haller detaylıca anlatılmıştır. Yolculuğun sonunda Rabbi ile yaşadığı özel an, fenâ hali, vahdetin idraki ve akabinde bekâ hali ile geri dönüş görselleştirilerek ifade edilmiştir. Bu makalenin amacı Mantıku’t-Tayr’da sembollerin çözümünü yapmak suretiyle mi’racı incelemektir. Makalede öncelikle Mantıku’t-Tayr’ın hikâye akışına yer verilerek, mi’rac konusuna zemin hazırlanmıştır. Ardından kuş sembolü incelenmiş, hikâyede geçen kuşların temsil ettiği manalar ele alınmıştır. Bu bağlamda hikâyenin mi’racı betimleyen sembolik bir anlatı olması üzerinde durulmuştur. İslam tarihinde mi’rac denilince akla ilk gelen Hz. Muhammed’in mi’racıdır. Velilerden ise mi’raca çıktığını ilk söyleyen Bâyezîd-i Bistâmî’dir (ö. 234/848 [?]). Ayrıca Bâyezîd, Attâr’ın hayranlık duyduğu sûfîlerden biridir. Bu nedenle hikâyedeki yolculuk ile Hz. Peygamber’in ve Bâyezîd’in mi’racları arasında benzerlikler belirlenmiştir. Bunun yanında farklılıklara da temas edilmiştir. Böylece Mantıku’t-Tayr’ın simgesel yükseliş öyküsü, yaşanmış mi’rac örnekleri aracılığıyla çözümlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Ferîdüddîn Attâr, Mantıku’t-Tayr, Mi’rac, Kuş sembolü.