İsim veya isim soylu sözcüklere gelerek cümlede onlara yüklem görevi veren +DIr/+DUr bildirme eki, sözlüklerde madde başı olabilecek türden sözcükler türetmez. Eklendiği sözcükler, cümlenin bir parçası olarak geçici bir görev üstlenirler. Fakat bu ekin kalıplaşmasıyla bazı sözcüklerin sözlüklerde madde başı olarak kullanılması da mümkündür. Kıpçak grubu Türk lehçelerinde çokça örneği bulunan +DIr/+DUr bildirme ekinin kalıplaşmasıyla az sayıda isim, sıfat, bağlaç ve ünlem ile çok sayıda zarf ve zamir türetilmiştir. Ekin özellikle ilgili lehçe grubunda soru zamirlerinden belirsizlik zamirleri türettiği örnekler dikkate değer bir husustur. Türetilen bu sözcükler, sözlüklerde madde başı olarak alınmış veya gramer kitaplarında ayrı birer sözcük türü olarak incelenmiştir. Bu yüzden +DIr/+DUr bildirme ekinin kalıplaşarak bir yapım eki görevi üstlendiğini söylemek mümkün görünmektedir. Bu çalışmada Kıpçak grubu Türk lehçelerinin söz varlığı ve söz türetme yöntemlerinde bir çekim eki olan +DIr/+DUr bildirme ekinin üstlendiği görevi göstermek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilgili lehçe grubunun kaynakları aracılığıyla tespit edilen kalıplaşmış +DIr/+DUr bildirme eki örnekleri kullanıldıkları cümlelerle beraber incelenmiş ve bu ekin kalıplaşmasıyla ilgili bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu çalışma, ekin çekim vazifesinin zayıfladığını, buna bağlı olarak yapım eki vazifesi üstlenerek ilgili lehçe grubunda zamir ve zarf türetiminde sıkça kullanıldığını ve az sayıda bağlaç, sıfat, isim veya ünlem gibi sözcük türleri oluşturduğunu göstermektedir.
The indicative suffix +DIr/+DUr, affixed to nouns or denominal words and assigned to them as verbs in sentences, derives no words that could be lexical entries in dictionaries. The words to which it has been affixed assume a temporary role as a part of the sentence. However, it is possible for some words to be used as lexical entries in dictionaries by stereotyping this suffix. A few nouns, adjectives, conjunctions and interjections, as well as many adverbs and pronouns, have been derived from stereotyping of the indicative suffix +DIr/+DUr, for which many examples are available in the Kipchak group Turkish dialects. The examples by which the suffix derives indefinite pronouns from interrogative pronouns, especially in the related dialect group, stand out. These derived words are either included as lexical entries in dictionaries or studied as separate lexemes in grammar books. Therefore, it seems possible to suggest that the indicative suffix +DIr/+DUr has taken on the role of a derivational affix by stereotyping. The aim of this study was to demonstrate how the indicative suffix, +DIr/+DUr -an inflexional suffix in vocabulary and word derivation methods- take on the task in Kipchak group Turkish Dialects. Accordingly, the stereotyped examples of the indicative suffix +DIr/+DUr identified through the sources of the related dialect group were studied together with the sentences they used and some assessments were made concerning the stereotyping of this suffix. This study shows that the suffix's inflectional function has weakened, and accordingly, it has assumed the role of a derivational suffix and is frequently used in the derivation of pronouns and adverbs in the relevant dialect group, creating a small number of word types such as conjunctions, adjectives, nouns or exclamations.
